Tembang Kreasi

                              gurune.net

1. Tegese Tembang Kreasi 

Langgam campursari mujudake salah sijine tembang utawa lelagon kreasi. Tembang iki nganti saiki isih ngrembaka lan disenengi meh kabeh lapisan masyarakat. Ora mung masyarakat Jawa sing seneng, nanging warata saindenging Indonesia, malah kawentar nganti manca negara. Ngrembakane lelagon kreasi iki diprakarsani para seniman sepuh, kayata Andjar Any, Gesang, lan Ki Narto Sabdo. Generasi penerus sabanjure diembani dening Manthos, Didi Kempot, lan para seniman mudha liyane. 

Sawetara lelagon kreasi kang banget populer ing kalangan masyarakat Jawa, umpamane: Gambang Suling (anggitane Ki Narto Sabdo), Yen Ing Tawang Ana Lintang (anggitane Andjar Any), Caping Gunung (anggitane Gesang, 1973), Jenang Gula (anggitane Andjar Any), Jangkrik Genggong (anggitane Andjar Any), Pamitan (anggitane Gesang), lan Aja Lamis (anggitane Gesang). 

Tembang utawa lelagon kreasi ora mung wujud langgam campursari, nanging uga isih ana tembang dolanan. Tembang dolanan iku jinis tembang kreasi gagrag anyar sing ora nganggo paugeran guru gatra, guru lagu, lan guru wilangan. Tembang dolanan lumrahe ditembangake dening bocah-bocah cilik, utamane ing padesan, sinambi dolanan bebarengan karo kanca-kancane lan bisa dibarengi wiramaning gendhing. Lumantar tembang dolanan, bocah-bocah ditepungake bab sato kewan, sato iwen, thethukulan, tetanduran, bebrayan, lingkungan alam, lan sapanunggale. 

Tembang dolanan uga kena kanggo ngundhakake pendhidhikan budi pekerti. Tembang iki akeh ngemot pitutur luhur kang bisa kanggo patuladhan urip ing alam donya. Wulangan budi pekerti lumantar tembang luwih gampang disenengi bocah tinimbang sarana ceramah, jalaran bocah malah ora pati nggatekake. 

2. Struktur Tembang Kreasi 

Ora ana struktur gumathok kang dadi pathokane tembang kreasi. Teks tembang kreasi anyar strukture bebas, nanging amarga wujude tembang nduweni titi laras lan cakepan. 

(1) Titi Laras 

Titi laras yen ana ing istilah seni musik saemper karo tangga nada. Asale saka tembung titi kang ateges angka, tulis, notasi, utawa lambang lan laras tegese susunan nada. Dadi titi laras iku notasi tulis, huruf, angka utawa lambang kang nuduhake laras tartamtu. 

Titi laras, utawa cukup diucapake laras, kaperang dadi loro, yaiku: 

a) Laras slendro

"Slendro" iku salah sijine laras ing gamelan. Saliyane slendro, ana uga pelog. Ana 5 swara, dumadi saka swara 1 2 3 5 6 (diwaca : ji ro lu ma nem). Laras slendro ora ana swara 4 (papat) karo 7 (pitu). 

b) Laras pelog

Beda karo laras slendro kang mung dumadi saka 5 swara, laras pelog nduweni 7 swara. Dumadi saka 1 2 3 4 5 6 7 (diwaca ji ro lu pat ma nem pi). 

(2) Cakepan 

Cakepan yaiku naskah, teks, utawa syaire tembang kreasi. Cakepan tembang iki sejatine ora beda karo wangun geguritan kang banjur dilagokake. 

Saliyane titi laras lan cakepan, struktur teks tembang kreasi kang awujud langgam (campursari) ora bisa dipisahake karo struktur lagu populer liyane. Ing kono tinemu bagean-bagean, kaya ta intro, verse (pada), chorus (reffain), lan ending. Perangan-perangan iki ora kudu ana ing tembang dolanan. 

Intro, yaiku laras wiwitan kang murwakani sawijining tembang. Perangan iki nduweni fungsi kanggo menehi kalodhangan wiraswara (penyanyi) kanggo nyiapake dhiri sadurunge tembang dilagokake. Intro biasane awujud instrumen musik tanpa cakepan. 

Verse yaiku perangan pada pambuka. Ana kalane uga diarani pada basabasi amarga ora nduweni isi kang wigati. Nanging perangan iki penting, jalaran kanggo mlebu marang isine tembang. Tembang sing apik nduweni perangan verse sing kuwat tumrap melodi lan harmoni, ora kalah karo perangan reffain. 

Chorus (reffain) iku perangan kang dadi intine tembang. Ing perangan iki pangripta medharake pesan moral tumrap pamiarsane, mula perangan iki biasane dibolan-baleni. Perangan chorus iki minangka roh utawa klimaks sawijine tembang kreasi. 

Ending, utawa diarani pada panutup iki perangan cakepan tembang kang kanggo mungkasi sawijine tembang supaya krasa nges, ora mandheg ndadak. Wujude bisa perangan reffrain kang dibolan-baleni, bisa uga pungkasaning lagu kang dibolan-baleni, utawa instrumen khusus kang sengaja digawe kanggo mungkasi lagu.

Tuladhane tembang kreasi